Basisbegrippen van hyperbare zuurstoftherapie
Historiek
Hyperbare zuurstoftherapie is in België niet zo goed gekend, in tegenstelling tot omringende landen zoals Frankrijk, Duitsland, Italië, en in de Verenigde Staten, waar hyperbare centra vrij algemeen verspreid zijn.
Hoewel er de laatste jaren een aantal hyperbare kamers bijgekomen zijn (er zijn er zo'n tiental, ingeplant in verschillende grote ziekenhuizen) is het reëel gebruik ervan, om verschillende redenen, nog niet in overeenstemming met hun mogelijk nut.
Nochtans heeft de hyperbare zuurstoftherapie (HBO), zowel in het gebied van de urgentiegeneeskunde als in de "electieve" geneeskunde, een duidelijke plaats, en kan zij bij bepaalde aandoeningen zowel mensenlevens redden als de levenskwaliteit van patiënten verbeteren.
Zoals voor elk geneesmiddel, moet natuurlijk ook voor HBO een goede indicatiestelling gebeuren.
Zoals voor elk geneesmiddel moet een strikte controle van de toegediende dosis gebeuren,
Zoals voor elk geneesmiddel, moet de duur en de frequentie van de toediening van zuurstof aan supra-atmosferische druk, nauwlettend gevolgd worden.
Als aan deze drie voorwaarden niet voldaan is, is het illusoir goede resultaten te verwachten van een behandeling met hyperbare zuurstof.
Net zoals de toediening van een antibioticum geen enkel effect zal hebben als er geen infectie aanwezig is, zo zal ook de toediening van HBO geen enkel effect hebben indien er geen (lokaal of algemeen) zuurstoftekort aanwezig is.
Werkingsmechanisme van hyperbare zuurstoftherapie
Door hyperbare zuurstoftherapie probeert men een normale of zelfs méér dan normale zuurstofdruk te herstellen in weefsels waar de oxygenatie onvoldoende is.
Het gebruikte middel is de inhalatie van zuivere zuurstof aan hogere dan atmosferische drukken - meestal 2,5 absolute atmosfeer (ATA).
Omwille van simpele fysische redenen moet de druk buiten het lichaam gelijk zijn aan de druk die in de long heerst, dus moet de ganse patiënt aan diezelfde druk onderworpen worden.
De hyperbare zuurstofkamer
Elke hyperbare installatie, van de eenvoudigste tot de meest gecompliceerde, dient dus in feite enkel om een uitwendige druk te creëren die gelijk is aan de druk van de ingeademde zuurstof.
Er bestaan twee types hyperbare kamers:
De monoplace.
of éénpersoons-hyperbare kamer bestaat uit een hermetisch afsluitbare, metalen of plexiglazen cilinder, met een diameter van ongeveer één meter, waar de patiënt, op een brancard, ingeschoven wordt.
Vervolgens wordt deze cilinder met zuivere zuurstof onder druk gebracht.
De patiënt is volledig in de zuurstof "ondergedompeld", en dus moeten strikte voorzorgsmaatregelen genomen worden om statische electriciteit te vermijden.
Hoewel communicatie met de "buitenwereld" vlot mogelijk is, via een intercomsysteem, is het isolement van de patiënt bij dit soort kamers toch een sterke belemmering.
Voor patiënten die zich in een kritische hemodynamische of respiratoire toestand bevinden, is het "management" enkel mogelijk op afstand, is de toediening van medicatie enkel mogelijk via een vooraf geïnstalleerde, drukbestendige intraveneuze lijn, en in het geval van levensbedreigende problemen kan enkel een snelle decompressie de patiënt bereikbaar maken.
Meerpersoons hyperbare kamers.
zijn ruimer, en de behandeling van meerdere patiënten tegelijk is erin mogelijk. Belangrijker is, dat één of meerdere verplegers of geneesheren gedurende de ganse behandeling bij de patiënt aanwezig kunnen zijn, binnen in de hyperbare kamer.
Dit is mogelijk omdat de druk in de kamer opgebouwd wordt met perslucht; enkel de patiënt ademt zuivere zuurstof in, via een hermetisch masker, endotracheale tube of plexiglazen koepel.
Niet alleen is een volledig management van nabij mogelijk voor kritische patiënten, ook het optreden van middenoor-barotraumata tijdens het verhogen van de uitwendige druk wordt door een betere begeleiding van de patiënt vermeden.
Infusen, spuitpompen, respi, aspiratie, monitoring, alle "intensieve zorgen" apparaten kunnen binnen in de hyperbare kamer voorzien worden.
Deze kan dus omgevormd worden tot een echte "intensive care" kamer, en de intensieve behandeling van de patiënt moet op geen enkel ogenblik onderbroken worden.